Cesja umowy leasingu
Cesja umowy leasinguDefinicja podstawowego okresu trwania umowy leasingu została od stycznia 2013 r. uzupełniona w celu rozwiania wątpliwości interpretacyjnych wokół zagadnienia cesji umowy leasingu. Jak już wskazano, cesja umowy leasingu dotychczas wiązała się z ryzykiem uznania przez organy podatkowe, iż przeniesienie praw i obowiązków przez dotychczasowego korzystającego na nowego korzystającego skutkuje „przerwaniem" okresu trwania umowy leasingu dla celów podatkowych.
Organy podatkowe dość powszechnie uznawały bowiem, iż umowa po jej przeniesieniu na nowego korzystającego stanowi nową, dla celów podatkowych, umowę, która musi spełniać wszystkie warunki właściwe dla umowy leasingu. Jeśli warunki w zakresie spłaty wartości początkowej bądź minimalnego okresu trwania umowy nie były spełnione przez „nową" umowę, organy nakazywały traktować ją na równi z umową najmu bądź dzierżawy. Gdyby przyjąć takie założenie, finansujący nie byłby uprawniony by sprzedać nowemu korzystającemu przedmiot umowy po zakończeniu jej trwania po cenie odbiegającej od rynkowej, zaś w przypadku samochodów osobowych korzystający mógłby zaliczyć wydatki związane z używaniem pojazdu do kosztów podatkowych wyłącznie pod warunkiem prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów (przy czym podlegałyby one limitowaniu).
Przeciwne stanowisko zajął NSA, który w wyroku z 18.04.2012 r. (II FSK 1755/10) wskazał, iż przepisy prawa podatkowego kreują określone wymogi dotyczące umowy leasingu, przy czym wszystkie te wymogi mają charakter przedmiotowy, nie zaś podmiotowy. Zarówno warunek minimalnego okresu trwania umowy, jak i spłaty wartości początkowej oraz przedmiotu umowy dotyczą samej umowy, nie zaś jej stron. Tym samym, elementy decydujące o tym, że dana umowa jest kwalifikowana jako umowa leasingu, nie ulegają zmianie na skutek cesji praw i obowiązków wynikających z umowy leasingu na inny podmiot.
Identyczne stanowisko zajął również WSA w Warszawie, który w wy-roku z 15.11.2012 (sygn. III SA/Wa 649/12) potwierdził, iż ustawodawca nie uzależnił kwalifikacji danej umowy jako umowy leasingu od warunku zachowania niezmienności stron tej umowy w czasie jej trwania. Niemniej jednak, obecnie wyraźnie rysuje się niekorzystny dla podatników nurt orzeczniczy, zgodnie z którym cesja umowy leasingu skutkuje jednak "przerwaniem" dla celów podatkowych jednej umowy leasingu i zawarciem nowej, która wymaga ponownej oceny pod kątem spełnienia warunków określonych w art. 17b updop. Takie stanowisko wynika z dwóch orzeczeń NSA wydanych w marcu 2013 r. (sygn. II FSK 1332/11, II FSK 1484/11), zgodnie z którymi w stanie prawnym obo-wiązującym przed 1.01.2013 r. w przypadku cesji umowy leasingu nowy korzystający był zobowiązany spełnić wszystkie wymogi, które miały zastosowanie do dotychczasowego korzystającego.
Podstawą dla przyjęcia takiego stanowiska przez NSA były w istotnej mierze zmiany wprowadzone na mocy tzw. III ustawy deregu-lacyjnej od 1.01.2013 r. Z tym dniem zmieniono definicję podstawowego okresu trwania umowy leasingu, tak by uznać go za zachowany również wtedy, gdy dochodzi do zmiany stron umowy leasingu, pod warunkiem, że nie uległy zmianie pozostałe postanowienia umowne. Na podstawie przepisu przejściowego zmiana ta dotyczy jednak wyłącznie umów leasingu zawartych od stycznia 2013 r. Zmiana ta uznana została przez NSA za zmianę o charakterze normotwórczym - w efekcie Sąd uznał, iż w odniesieniu do umów zawartych przed 1.01.2013 r. cesja wiązała się z koniecznością ponownej oceny, czy umowa z nowym korzystającym spełnia wszystkie warunki dla uznania jej za umowę leasingu w ujęciu podatkowym.
Z literalnego brzmienia obecnych przepisów wynika, iż zmiana strony lub stron umowy leasingu nie wpływa na podstawowy okres umowy (jest on zachowany), jeżeli inne postanowienia umowy nie uległy zmianie. Ministerstwo Finansów proponując taki zapis ustaw dążyło do uniknięcia sytuacji, w której cesji towarzyszyłyby zmiany umowy skutkujące dyskwalifikacją jej jako umowy leasingu (np. polegające na skróceniu okresu trwania umowy poniżej minimalnego wymaganego okresu jej trwania), jednak sformułowanie to może okazać się kontrowersyjne w praktyce.
Jak już wskazano, organy podatkowe akceptują zarówno przedłużanie, jak i skracanie okresów trwania umów leasingu, tak długo jak zachowany jest minimalny wymagany okres trwania umowy leasingu operacyjnego. Z tej perspektywy, działania takie, podejmowane przed lub po dokonaniu cesji praw i obowiązków wynikających z umowy leasingu, nie powinny skutkować naruszeniem podstawowego okresu trwania umowy leasingu tak długo, jak zachowany jest minimalny wymagany okres trwania umowy. Niemniej jednak sformułowanie przepisu jest na tyle szerokie, że należy oczekiwać, iż będzie to obszar sporów z organami podatkowymi.
MARTA SZAFAROWSKA, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy