Leasing jako dostawa towarów
Po zakończeniu trwania umowy finansujący jest więc zobowiązany do dokonania korekty podstawy opodatkowania dostarczonego towaru przez wystawienie faktury korygującej. Jeśli w wyniku korekty podstawa opodatkowania VAT ulegnie podwyższeniu (na przykład na skutek zwyżki stóp procentowych w trakcie trwania umowy leasingu), podatek VAT wynikający z powstałego zwiększenia podstawy opodatkowania staje się należny w chwili, gdy ostateczne kwoty zwiększenia podstawy opodatkowania są znane.
W praktyce pojawiają się wątpliwości, czy korekta podstawy opodatkowania przy umowie leasingu finansowego denominowanego w walucie obcej bądź opartego na zmiennej stopie procentowej powinna odbywać się w trakcie trwania umowy leasingu, czy też wyłącznie po jej zakończeniu. Zasadne wydaje się to drugie rozwiązanie, gdyż dopiero po zakończeniu trwania umowy można określić faktyczną i ostateczną różnicę pomiędzy kwotami wykazanymi w pierwotnej fakturze wystawionej przez finansującego a kwotami faktycznie uiszczonymi przez korzystającego.
Stanowisko to potwierdzają też organy podatkowe, w tym Naczelnik Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie w piśmie z 26.09.2006 roku (sygn. 1471/NTR1/443-256/06/AW), w którym stwierdza: „wystawienie faktury korygującej winno mieć miejsce z upływem określonego w umowie okresu korzystania z przedmiotu leasingu, tak aby faktura korygująca uwzględniała różnicę pomiędzy faktycznie dokonanymi płatnościami przez korzystającego a kwotą przyjętą do podstawy opodatkowania w momencie dostawy".
Oprócz wątpliwości dotyczących momentu, w którym finansujący powinien wystawić fakturę korygującą VAT, niejasności powstają w związku z niespójnym stanowiskiem Ministra Finansów oraz sądów administracyjnych w zakresie rozliczenia VAT, w którym finansujący powinien wykazać zwiększenie należnego podatku VAT (jeśli takie zaistnieje na skutek wystawienia faktury korygującej). Wbrew wielu orzeczeniom sądów administracyjnych, w indywidualnych interpretacjach wydawanych przez Ministra Finansów pojawia się teza, że podatek ten winien być wykazany w deklaracji VAT, w której wykazana została również pierwotna faktura wystawiona w związku z wydaniem towaru w ramach umowy leasingu.
W praktyce oznaczałoby to powstanie zaległości podatkowej i konieczność uiszczenia VAT wraz z odsetkami. Tymczasem sądy uznają, że okres, w którym winna być w rozliczeniu VAT rozliczona faktura korygująca, zależy od przyczyny tej korekty. W przypadku wystawienia faktury korygującej w związku ze zmianą stóp procentowych bądź kursów walut w trakcie trwania umowy leasingu przyczyny korekty nie istnieją w momencie wystawienia pierwotnej faktury (to jest korekta faktury nie wynika na przykład z błędów zawartych w pierwotnej fakturze).
Z tego względu zwiększenie podatku VAT należnego na skutek zmian zaistniałych już po wydaniu towaru na początku trwania umowy powinno być wykazane w miesiącu, w którym wystawiona zostanie stosowna faktura korygująca VAT.
Potwierdzenie w tej kwestii dostarcza chociażby wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 3.09.2008 roku (sygn. akt III SA/Wa 637/06), zgodnie z którym: „(...)obowiązujące przepisy ustawy VAT oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze nie wskazują bezpośrednio i w sposób jednoznaczny momentu, w którym powinna być dokonana korekta zwiększająca kwotę podatku należnego VAT. Za bezsporne w tej kwestii uznać także należy, że zgodnie z powszechnie przyjętą praktyką sposób rozliczenia przez sprzedawcę faktur korygujących zwiększających kwotę podatku VAT należnego uzależniony jest od okoliczności powodujących konieczność dokonania korekt faktur pierwotnych. W przypadku, gdy przyczyna korekty istniała już w chwili wystawienia faktur pierwotnych (błąd, pomyłka) - korekt podatku należnego należy dokonać wstecz, to jest w miesiącu, w którym w wyniku błędu zaniżony został podatek należny. W ocenie Sądu zgodzić się należy ze stanowiskiem Skarżącej, które jest także akceptowane w piśmiennictwie, że w przypadku, gdy przyczyna korekty powstaje w terminie późniejszym (na przykład następuje uzgodniona zmiana ceny korekta in plus) powinna zostać ujęta na bieżąco, to jest w rozliczeniu za okres, w którym powstała przyczyna korekty, gdyż faktura była wystawiona poprawnie i w przyszłości nie doszło do zaniżenia podatku należnego. Sytuacja taka może wystąpić na przykład w przypadku istnienia uzgodnień umowy między stronami".
Powyższe stanowisko wynika również z wyroku WSA w Warszawie z 5.06.2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 424/09), a także z wyroków NSA z 5.02.2009 r. (sygn. I FSK 1874/08) oraz z 1.12.2010 r. (sygn. I FSK 106/10).
Organy podatkowe prezentują stanowisko, zgodnie z którym faktura korygująca służąca rozliczeniu leasingu finansowego powinna być wystawiona po zakończeniu okresu, na który zawarta została ta umowa. W praktyce jednak takie podejście może wiązać się z ryzykiem podatkowym - dotyczy to tych przypadków, gdy umowa leasingu zawarta jest na okres dłuższy niż 5-6 lat, co oznacza, iż zakończenie umowy leasingu finansowego ma miejsce już po upływie okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego wynikającego z pierwotnej faktury. Natomiast orzecznictwo sądów administracyjnych wskazuje, iż po upływie okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego wystawianie faktury korygującej nie jest już możliwe. W wyroku WSA w Warszawie z 9.08.2011 r. (III SA/Wa 3312/10) Sąd stwierdził, iż „nie jest możliwe dokonanie korekty faktury wewnętrznej, w sytuacji, gdy faktura ta dotyczyła zobowiązania podatkowego, które już uległo przedawnieniu. Skoro bowiem, jak wskazuje strona faktura wewnętrzna znalazła odzwierciedlenie następnie w deklaracji podatku VAT, to nie sposób uznać, że nie ma ona związku ze zobowiązaniem podatkowym, które wówczas zostało wykreowane. Nieograniczone w czasie prawo do korekty takiej w istocie zezwalałoby na modyfikację zobowiązania podatkowego, które nie istnieje." Konkluzja ta podtrzymana została przez NSA, który w orzeczeniu z 2.10.2012 r. (sygn. I FKS 1897/11) uznał, iż brak jest możliwości wystawienia faktury korygującej zobowiązanie podatkowe już przedawnione, nawet jeśli skutki wystawienia takiej faktury korygującej miałyby charakter bieżący. Konsekwentnie, skoro nie jest możliwe wystawienie takiej faktury korygującej, brak jest również możliwości obniżenia na jej podstawie podstawy opodatkowania VAT i samego podatku.
Nie budzi więc wątpliwości, że po upływie okresu przedawnienia nie jest już możliwe wystawienie faktury korygującej zmniejszającej podstawę opodatkowania i kwotę VAT względem podstawy opodatkowania i kwoty podatku wykazanych w pierwotnej fakturze. Niemniej jednak, biorąc pod uwagę, iż w razie podwyższenia podstawy opodatkowania i należnego podatku VAT, zobowiązanie z tego tytułu powstaje z chwilą zakończenia umowy leasingu, trudno tu mówić o jego przedawnieniu.
Powyższe wątpliwości i ryzyka mogą stać się podstawa do przyjęcia praktyki, w ramach której faktura korygująca, dokumentująca rozliczenie umowy leasingu finansowego, wystawiana będzie wcześniej, przed upływem okresu przedawnienia zobowiązania, ale też przed zakończeniem samej umowy leasingu.
MARTA SZAFAROWSKA, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy